Who is who in publishing – μικρό γλωσσάρι εκδοτικών όρων

Μικρό γλωσσάρι εκδοτικών όρων

Η διαδικασία της έκδοσης ενός βιβλίου μπορεί να ακούγεται αγχωτική, όπως το να βρει κανείς έναν ατζέντη να εκπροσωπήσει το έργο του, αλλά αν το δει σαν μια περιπέτεια, ο εκδοτικός χώρος έχει να προσφέρει πολλά: σασπένς, αγωνία, όμορφες στιγμές και δυνατές συγκινήσεις! Είτε σας ενδιαφέρει να εκδώσετε το έργο σας, είτε αγαπάτε απλώς το βιβλίο από τη στιγμή της σύλληψής του μέχρι τη στιγμή που παίρνει σάρκα και οστά, παρακάτω θα βρείτε μερικούς χρήσιμους όρους που συναντάει κανείς κατά τη διαδικασία της έκδοσης ενός βιβλίου στην Ελλάδα. 

Ατζέντης = υπεύθυνος για τη διαχείριση του έργου ενός συγγραφέα: επιλέγει (ή προτείνει) σε ποιους θα σταλεί το υποψήφιο έργο και όταν βρεθεί εκδότης διαχειρίζεται τα δικαιώματα και τις τιμές του έργου, τις προκαταβολές, γενικά φροντίζει οποιοδήποτε ζήτημα προκύψει μεταξύ του συγγραφέα και του εκδότη. Αναλαμβάνει πολλούς συγγραφείς και συνεργάζεται με πολλούς εκδότες. Είναι απαραίτητος αν θέλετε να εκδώσετε το βιβλίο σας.

Scout = επαγγελματίας εξερευνητής των πιο hot έργων τα οποία θα προωθήσει στους εκδότες με τους οποίους συνεργάζεται. Συνήθως συνεργάζεται με έναν εκδότη σε κάθε χώρα ενώ μπορεί να εξειδικεύεται σε κάποιο συγκεκριμένο είδος π.χ. παιδικό βιβλίο ή science fiction.

Αναγνώστης = δεν είναι και τόσο απλό όσο ακούγεται! Σε κάθε εκδοτικό υπάρχουν επαγγελματίες αναγνώστες που διαβάζουν και αξιολογούν τα χιλιάδες έργα που καταφτάνουν καθημερινά στους υπεύθυνους δικαιωμάτων (βλ. παρακάτω). Συνήθως είναι freelancers που διαβάζουν από το σπίτι τους, εξειδικεύονται σε κάποιο είδος π.χ. ιστορικό μυθιστόρημα και αναπτύσσουν στενή σχέση με τον συνεργάτη τους στον εκδοτικό. Χρειάζεται πολύ καλό ένστικτο (δεν είναι απαραίτητο ότι όσα  αρέσουν στους ίδιους μπορούν να γίνουν best sellers αλλά συνήθως πρέπει να διαθέτουν καλό κριτήριο και διαίσθηση).

Εκδότης = αυτός που θα πει το τελικό ΟΚ για την έκδοση ενός έργου, θα χρηματοδοτήσει την έκδοσή του και θα εντάξει το βιβλίο στον εκδοτικό του οίκο. Οι εκδότες μπορεί να έχουν στενή σχέση με τους συγγραφείς τους ή να ασχολούνται περισσότερο με εμπορικά ζητήματα, ανάλογα με τον εκδοτικό.

Rights Manager = υπεύθυνος δικαιωμάτων ή υπεύθυνος εκδοτικού τμήματος, ρόλος αντίστοιχος με αυτόν του ατζέντη, αλλά από την πλευρά του εκδοτικού οίκου: ζητάει από τους ατζέντες και τους scouts να του στείλουν ενδιαφέροντα βιβλία, συναντάει συγγραφείς, διαπραγματεύεται τα δικαιώματα, επιλέγει εξώφυλλα σε συνεργασία με το δημιουργικό και τον επιμελητή και γενικά αναλαμβάνει την πορεία ενός βιβλίου από την αγορά του από τον ξένο εκδότη (ή το συγγραφέα) μέχρι την άφιξή του στο τυπογραφείο.

Editor = στο εξωτερικό είναι ένας συνδυασμός υπεύθυνου δικαιωμάτων και επιμελητή. Στην Ελλάδα έχουμε 2 ξεχωριστούς ρόλους γι’αυτά. Ο επιμελητής προτείνει βελτιώσεις και διάφορες επιλογές στο συγγραφέα (ανάλογα το βιβλίο, π.χ. μυθιστόρημα vs λεύκωμα φωτογραφιών), επιμελείται εξώφυλλα, ταυτότητα, συντονίζει το δημιουργικό τμήμα και γενικά παρακολουθεί την έκδοση από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα.

Μεταφραστής = αναλαμβάνει την απόδοση του κειμένου στην ελληνική γλώσσα. Απαραίτητη η άψογη γνώση όχι μόνο της γλώσσας αλλά και του πολιτισμού των 2 γλωσσών, πολύ καλό αισθητικό κριτήριο και πολύπλευρη μόρφωση, ικανότητα να επιλύει προβλήματα και να βρίσκει λύσεις σε αδιέξοδα!

Διορθωτής = αναλαμβάνει σε συνεργασία με τον επιμελητή (αν και πολλές φορές είναι το ίδιο πρόσωπο) την τυπογραφική διόρθωση του βιβλίου είτε πρωτότυπο είτε μεταφρασμένο. Απαραίτητη η καλή χρήση της γλώσσας και η πολύπλευρη μόρφωση.

Δημιουργικό = γραφίστες, υπεύθυνοι για το στήσιμο του βιβλίου (από τη γραμματοσειρά ως το εξώφυλλο), τη δημιουργία διαφημιστικού υλικού (π.χ. σελιδοδείκτες) και πολλές φορές τη δημιουργία προϊόντων από την αρχή, όπως π.χ. ημερολόγια. Δουλεύουν συνήθως με πολύ πιεστικές προθεσμίες!

Υπεύθυνος Παραγωγής = ο άνθρωπος για τις «βαριές» δουλειές: αυτός θα πάρει το αρχείο (το cd κάποτε) από τον γραφίστα στο τυπογραφείο, θα φέρει πίσω δοκίμια βιβλίου αλλά και εξωφύλλου τα οποία πρέπει να υπογραφούν από γραφίστα (για χρώματα), επιμελητή, υπεύθυνο δικαιωμάτων και εκδότη και θα τα επιστρέψει στο τυπογραφείο για να ξεκινήσει η εκτύπωση του βιβλίου.

Και κάπως έτσι ένα βιβλίο φτάνει από το μυαλό του συγγραφέα… στο τυπογραφείο!

Έχετε άλλες απορίες για τη λειτουργία του εκδοτικού χώρου; Στείλτε τες στα σχόλια ή με email J θα χαρώ να βοηθήσω όσο μπορώ!

Και αν θέλετε θα γράψω και ένα άρθρο για το τι συμβαίνει μετά την έκδοση ενός βιβλίου, την πορεία του ως το βιβλιοπωλείο και τα χέρια του αναγνώστη!