Το βασανιστήριο του να μεταφράζεις επιδόρπια…

….λίγο πριν το καλοκαίρι είναι ΜΕΓΑΛΟ.

Λαχταριστά παγωτά, σως από εξωτικά φρούτα, αρώματα και γεύσεις που σε κάνουν να ονειρεύεσαι τεράστιες πιατέλες με μους, τούρτες, gaspazzo φρούτων του δάσους και καραμελωμένα μιλφέιγ.

Βέβαια η μετάφρασή τους όπως γενικά η μετάφραση Menu έχει ιδιαίτερες δυσκολίες. Πώς θα μεταφράσεις ας πούμε τα παραδοσιακά γλυκά όπως Μπακλαβάς, Κανταΐφι, Γαλακτομπούρεκο χωρίς να βάζεις συνεχώς παρενθέσεις και επεξηγήσεις;

Ή πώς θα δεχθεί ελληνικό εστιατόριο να βάλει στον κατάλογό του το Λουκούμι ως Turkish Delight παρόλο που έτσι είναι γνωστό στο εξωτερικό;

Τα παραδοσιακά μενού είναι δύσκολο να μεταφραστούν στις ξένες γλώσσες ενώ τα πιο gourmet είναι δύσκολο να αποδοθούν στα ελληνικά. 

Ο μεταφραστής πρέπει να υποθέσει πολλά για τις γνώσεις του κοινού του και για να το κάνει αυτό πρέπει να μελετήσει καλά το πελατολόγιο του εστιατορίου ή ξενοδοχείου που του έχει αναθέσει τη δουλειά. Ο μέσος τουρίστας σε ελληνικό εστιατόριο μπορεί να ξέρει το τζατζίκι, ξέρει όμως την κοπανιστή; Ξέρει τα κεφτεδάκια, αλλά τι γίνεται με τα (ροδίτικα) πιταρούδια; Και πόσοι άραγε ξέρουν με την πρώτη ματιά τι είναι το κουλί φράουλας στο παγωτό τους και θα το παραγγείλουν χωρίς να διστάσουν;

Παραδοσιακά μενού:

• Η πρώτη δυσκολία έγκειται στην απόδοση των παραδοσιακών πιάτων με έναν όρο όσο πιο περιεκτικό αλλά κατανοητό γίνεται χωρίς να πλατειάζει και χωρίς να χρησιμοποιεί συνεχώς παρενθέσεις και επεξηγήσεις.
• Δευτερον, πρέπει επίσης ο μεταφραστής να κρατήσει ένα τοπικό χρώμα στο μενού, να διατηρήσει τα παραδοσιακά πιάτα της περιοχής ή της χώρας, αυτά που της δίνουν το χαρακτήρα της και για τα οποία είναι (πολύ ή λίγο) γνωστή. Π.χ. Μαγειρίτσα, κακαβιά, λόπια (παραδοσιακά μαγειρεμένα φασόλια στο φούρνο), καπαμάς κ.ά.
• Τρίτον, κάποια συστατικά, από λαχανικά μέχρι μπαχαρικά και άλλα είδη δεν είναι τόσο γνωστά ή δεν υπάρχουν καν σε όλες τις γλώσσες. Π.χ. Σταμναγκάθι ή η τεράστια ποικιλία ψαριών της Μεσογείου που δεν υπάρχει σε σκανδιναβικές ας πούμε χώρες.
• Επίσης, σχετικό με το παραπάνω, τα είδη με ιδιαίτερο όνομα ή Ονομασίας Προέλευσης π.χ. τυρί Μαστέλο (χρειάζεται να εξηγήσουμε τι τυρί είναι σε κάποιον που δεν ξέρει; ή όχι;) ή Φυστίκι Αιγίνης, Τοματάκι Σαντορίνης, Γαριδάκι Συμιακό. Από τη μία τα ονόματα δεν προσθέτουν κάτι στην κατανόηση του πιάτου από τον ξένο επισκέπτη αλλά από την άλλη αποτελούν διαφορετικό είδος όπως λέμε π.χ Edam vs Gouda, Danish Pastry ή Scottish Shortbread…
• Τέλος: τα γλυκά! Το τσουρέκι δεν είναι ακριβώς μπριός όπως το κουλούρι Θεσσαλονίκης δεν είναι pretzel. Τα κουλουράκια, αχ, αυτά τα κουλουράκια πάντα δυσκολεύομαι να τα αποδώσω 🙂 (Να τα καταβροχθίσω δεν έχω καμία δυσκολία)

Δημιουργικά Menus Εστιατορίων/ξενοδοχείων

• Το πιο σημαντικό σε αυτή την κατηγορία είναι η έρευνα! Υπάρχουν πολλά ιδιαίτερα πιάτα και τεχνικές παρασκευής που δεν είναι ευρέως γνωστά και πρέπει ο μεταφραστής να κατανοήσει ακριβώς το πιάτο και να εντοπίσει αν υπάρχει αντίστοιχο στη γλώσσα του. Εφόσον ο σεφ επέλεξε να το βάλει στον κατάλογο, πρέπει και ο μεταφραστής να το διατηρήσει, όσο δύσκολο και αν είναι; π.χ. Sous-Vide – τεχνική μαγειρέματος σε κενό αέρος:
  

  
• Η λεπτομέρεια! Άλλο το Braise και άλλο το Deglazed! Η κανέλα μπορεί να είναι σκόνη, ξυλάκι ή essence! Και ειδικά στα πιο εξεζητημένα πιάτα κάνει μεγάλη διαφορά αν βάλει κανείς το ένα ή το άλλο.
• Τα διάφορα κοψίματα κρέατος…. Έχω μεταφράσει κάποτε κατάλογο κρεοπωλείου, εκεί να δείτε ταλαιπωρία! Αλλά και στα μενού, μπορεί να έχεις από τα πιο γνωστά όπως Sirloin, L’Entrecôte κλπ μέχρι πιο εξεζητημένα όπως Picanha (a cut of beef popular in Brazil)
• Γλυκά: από Scones και Angel Cakes αν μεταφράζεις από αγγλικά μέχρι Σοκολατένιες υφές με κενέλ από μούς τζιαντούγια αν το μενού πάει προς αγγλικά. Εξίσου δημιουργικά πρέπει να αποδώσεις και τα δύο!

Και Bonus σε όλα αυτά είναι όταν σου ζητάνε να μεταφράσεις τον κατάλογο σε 16 γλώσσες. Φανταστείτε πόσα e-mails πρέπει να ανταλλαχθούν για να γίνει αυτή η συνεννόηση! Α, υπάρχει και το κερασάκι: να κάνεις αυτή τη δουλειά κατά το μεσημέρι, την ώρα της μεγάλης πείνας! Όταν το πιο gourmet πράγμα που έχεις στο γραφείο είναι dried walnuts and traditional Greek dried grape «stafida» 😛

Kali orexi!