Cappuccino Books με τη Φαίη Μαγκούτη

 

Καλημέρα! Σήμερα έχουμε μια καλεσμένη στο blog από το «αδελφάκι» της μετάφρασης. Τι εννοώ; Η Φαίη εκτός από μεταφράστρια είναι και διερμηνέας και θα μας εξηγήσει σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν τα επαγγέλματα του διερμηνέα και του μεταφραστή πίνοντας ένα διπλό cappuccino από το taf:)

 

Φαίη καλώς ήρθες!

Τι είναι διερμηνεία και τι σημαίνει για σένα;

Διερμηνεία είναι η ταυτόχρονη ή διαδοχική απόδοση του προφορικού λόγου από μία γλώσσα σε μία άλλη. Αυτό είναι το εύκολο κομμάτι της ερώτησης. Τι σημαίνει για μένα…Είναι ο ωραιότερος τρόπος που μπορώ να φανταστώ για να βιοπορίζεται κάποιος. Σημαίνει συνεχείς εναλλαγές, καινούριοι άνθρωποι, άλλες θεματικές, συνεχές διάβασμα, ταξίδια, σημαίνει πρόσβαση σε μέρη που δε θα είχα τη δυνατότητα να πάω αν δεν έκανα αυτή τη δουλειά, σημαίνει αδρεναλίνη, σημαίνει συντροφικότητα, γιατί στην καμπίνα δεν είσαι ποτέ μόνος, αλλά κάποιες φορές σημαίνει φυσικά και άγχος, κούραση σωματική και πνευματική αλλά ποτέ μα ποτέ βαρεμάρα.

Καριέρα στη μετάφραση;

Το επάγγελμα του μεταφραστή είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά, ευέλικτα  και δημιουργικά επαγγέλματα αλλά περιλαμβάνει και πολλές προκλήσεις και δυσκολίες. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί μεταφραστές α) είναι οι ίδιοι και συγγραφείς ή β) το κάνουν από χόμπι. 

Είστε έτοιμοι να ψάχνετε όλη μέρα (και πιθανότατα όλη τη νύχτα) παροιμίες και φράσεις που να ταιριάζουν με το λογοπαίγνιο που υπάρχει στο πρωτότυπό σας;

Τι έμαθα στην πρώτη μου δουλειά

Στην πρώτη μου δουλειά, μόλις είχα τελειώσει το μεταπτυχιακό μου, είχα μια συνάδελφο που την έλεγαν Όλγα. Δεν έχει σημασία το επίθετο ή η ηλικία της αλλά ήταν ένας από τους πιο υπέροχους ανθρώπους που έχω γνωρίσει ποτέ και σήμερα παίρνω αφορμή από εκείνη για να μιλήσω για την καλοσύνη των ανθρώπων που δεν έχουν τίποτα να κερδίσουν από σένα.

Work in Translation Basic Tools #1

Μετάφραση 101 – Tα εργαλεία

 

#1 Ο Χώρος

Ένα από τα πιο βασικά πράγματα για έναν επαγγελματία μεταφραστή είναι ο χώρος στον οποίο δουλεύει. Η μετάφραση είναι μια πολύ μοναχική δουλειά καθώς χρειάζεται πολλή συγκέντρωση και ακόμα περισσότερη έμπνευση, είτε μεταφράζει κανείς εγχειρίδια χρήσης των τελευταίων τεχνολογικών συσκευών, νομικά έγγραφα είτε τις επίπονα διαλεγμένες λέξεις ενός λογοτεχνικού κειμένου. Γι’ αυτό η στιγμή που θα ακουμπήσεις τον καφέ σου στο γραφείο και θα αρχίσεις να δουλεύεις είναι η στιγμή που ορίζει όλο το mood της παραγωγικότητας -ή μη- της ημέρας σου.

 

Τόσες ώρεςπου περνάμε στο γραφείο (είτε γραφείο σπιτιού είτε έξω) ανά διαστήματα ο χώρος μας χρειάζεται ανανέωση και μπορούμε ακόμα και με μικρό budget να φτιάξουμε ένα τέλειο γραφείο για μεταφραστές. 

#2 Ο εξοπλισμός

• Επενδύστε σε ένα καλό υπολογιστή, σταθερό ή φορητό (εγώ πάντα προτιμούσα φορητό γιατί μπορείς ανά πάσα στιγμή να τον διπλώσεις (sorry darling) να τον πάρεις αγκαλιά και να πάτε σε ένα ωραίο δροσερό καφέ να δουλέψετε εκεί για μερικές ώρες. Μην ξεχάσετε το back up – ένας καλός σκληρός δίσκος είναι εκ των ων ουκ άνευ.
• Επενδύστε επίσης σε έναν καλό εκτυπωτή! Είναι ωραίο να μπορείς να τυπώσεις στο γραφείο ό,τι χρειάζεσαι χωρίς να τρέχεις σε τυπογραφεία (μιλάω για τα βασικά βέβαια, για επαγ. κάρτες κλπ χρειάζεσαι οπωσδήποτε επαγγελματία). Και χρειάζεστε ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ σαρωτή! Πιο πολύ από φαξ.
• Μετά είναι όλα τα άλλα υπέροχα παραφερνάλια, χαρτάκια, στυλουδάκια, μαρκαδοράκια, που κάνουν τη δουλειά λίγο πιο ανάλαφρη 😉 Εγώ αγαπώ ότι έχει σχέση με χαρτικά! 

#3 Τα εργαλεία 

CΑΤ Tools or Computer Aided Translation

Για κάποιον που ασχολείται περισσότερο με τη λογοτεχνική μετάφραση δε βοηθάνε καθόλου τα εργαλεία μεταφραστικής μνήμης (εκτός ίσως από τη δημιουργία γλωσσαρίου για τις μεταφράσεις) αλλά όσοι δουλεύουν με τεχνικά κείμενα ορκίζονται σε αυτά – με το Trados να κυριαρχεί. Στην Ελλάδα η σχολή metaφραση προσφέρει πολλά σεμινάρια εκμάθησης και καλές τιμές για την απόκτηση του προγράμματος σε περιστάσεις όπως συνέδρια κλπ.

Λεξικά και γλωσσάρια – υπάρχουν άφθονα online σε εξειδικευμένα μεταφραστικά site όπως το translatum.gr, proz.com, lexilogia.gr  και πολλά πολλά άλλα ενώ είναι απαραίτητο και ένα (τουλάχιστον) καλό λεξικό για κάθε τομέα εξειδίκευσης (νομικό, οικονομικό κλπ) και ένα λεξικό συνωνύμων ή thesaurus για τη λογοτεχνία.

#4 Ένας καλός λογιστής

Όσο απλά και αν φαίνονται τα λογιστικά μιας μικρής ατομικής επιχείρησης, δε θα είστε ποτέ τόσο ενημερωμένοι όσο οι καλοί λογιστές και με τους φόρους και τις ρυθμίσεις που βγαίνουν κάθε μέρα καλύτερα να είστε ήσυχοι και να αναθέσετε τη φορολογική σας δήλωση σε έναν επαγγελματία. Αυτή/αυτός ίσως μπορεί να σας προτείνει επίσης έναν τρόπο να τηρείτε τα βιβλία σας ή τα έσοδα/έξοδά σας και να ξεχωρίζετε τα προσωπικά έξοδα από τα έξοδα του γραφείου (πιστέψτε με είναι πολύ πιο δύσκολο από ό,τι ακούγεται 😉 )

#5 Συνεργάτες

Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα για ένα μεταφραστή. Το έχουμε ξαναπεί πολλές φορές πόσο μοναχικό μπορεί να είναι το επάγγελμά μας και οι καλές σχέσεις συνεργασίας βοηθάνε πάρα πολύ να μειωθούν τα μειονεκτήματα αυτής της απομόνωσης. Από ένα μέντορα, μέχρι τους εξωτερικούς συνεργάτες αν έχετε γραφείο και από τον υπεύθυνο του εκδοτικού με τον οποίο συνεργάζεστε, οι καλές επαγγελματικές σχέσεις είναι το κλειδί για την επιτυχία στο επάγγελμά μας. Οποιαδήποτε αναποδιά, εκκρεμότητα, καθυστέρηση μπορεί να επιλυθεί πολύ ευκολότερα όταν έχετε επιλέξει σωστούς συνεργάτες και έχετε καλλιεργήσει μαζί τους σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

 

Αυτά είναι λίγα μόνο από τα (πολύ) βασικά πράγματα για ένα μεταφραστή. Αν σας ενδιαφέρει, θα δούμε σε άλλη ανάρτηση κάποια ίσως πιο ουσιαστικά όπως η επαγγελματική εκπαίδευση, η επιμόρφωση και η εξειδίκευση. 

Αυτή είναι μια λεπτομέρεια από το δικό μου home office 🙂 Γραφομηχανή, βαλιτσάκι με στιλό, μαρκαδόρους washi tape, φωτογραφίες και κάρτες. Εσείς τι έχετε πάντα στο γραφείο σας όταν δουλεύετε, διαβάζετε ή σερφάρετε;

 

 

Ονειρολογία – Λούσι Κίτινγκ

Η επιστήμη των ονείρων είναι μια συναρπαστική και σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητη ήπειρος.

Σύμφωνα με τον Φρόιντ τα όνειρα είναι κωδικοποιημένες επιθυμίες ή σύμβολα, για τον Γιουνγκ η γέφυρα για το ασυνείδητο. Άλλοι μελετητές τα θεωρούν μια νοητική διαδικασία ενώ άλλοι, όπως ο Χάρτμαν μια μορφή ψυχοθεραπείας. Όλες πάντως οι απόψεις

Γραφείο για μεταφραστές (και όχι μόνο)

Είναι γνωστό ότι η μετάφραση είναι μοναχικό επάγγελμα και πως πολλές φορές αναγκάζεσαι να μένεις πολλές ώρες στον ίδιο χώρο με μόνη συντροφιά την οθόνη του υπολογιστή και τα βιβλία σου. Επειδή αυτή η ρουτίνα μπορεί όχι μόνο να μας κουράσει αλλά και να μας πνίξει τη (μεταφραστική) έμπνευση νομίζω ότι το γραφείο ενος μεταφραστή χρειάζεται εκτός από detox και μια γενικότερη ανανέωση, μια διέξοδο για το μυαλό όταν σηκώνει το βλέμμα από την οθόνη 🙂

Βρήκα λοιπόν μερικές ιδέες που ταιριάζουν τέλεια σε μεταφραστικό γραφείο είτε έξω είτε στο σπίτι 🙂 Πώς κάνουμε spring cleaning στο σπίτι μας; Κάτι τέτοιο! 🙂

1. Διακόσμηση με χάρτες:
   

   

   

   

   
2. Διακόσμηση με, τι άλλο, λέξεις 🙂
   

   

   
3. Ταξίδι σε άλλες ζώνες ώρας
   

   

   
4. Διακόσμηση με βιβλία
   

   

   
5. Νέα αγαπημένη τάση: υδρόγειος σφαίρα
   

   

   
6. Διακόσμηση με πόστερ από τις χώρες που αγαπάτε ή τις γλώσσες που μιλάτε 😉
   

   

   

   

   

   

   

   7. Printables σχετικά με τον καφέ (για coffee addicts)

   

   

   

   

   Αν μπορούσα να τα κάνω όλα αυτά βέβαια το γραφείο μου θα ήταν η όαση του Pinterest 🙂 θα διαλέξω ένα δύο και θα τα κάνω όμως γιατί η έμπνευση δεν μπορεί να περιμένει 😛  Προς το παρόν έχω ήδη την ταπετσαρία με βιβλία και μερικά printables που μου αρέσουν!

   

   

Καλό Πάσχα και Καλή Ανάσταση σε όλους!!!!

Το Λάθος Αστέρι: δάκρυα, χαμόγελο, έμπνευση

To The Fault In Our Stars, Το Λάθος Αστέρι στα ελληνικά, ήταν ένα βιβλίο που άργησα πολύ να διαβάσω εξαιτίας του θέματος, που μου φαινόταν τόσο μα τόσο μακάβριο και στενάχωρο. Όταν το ξεκίνησα, βέβαια, δεν μπόρεσα να το αφήσω στιγμή και το τέλειωσα μέσα σε λίγες (δακρύβρεχτες) ώρες 🙂 Παρόλο που δε μου αρέσουν πολύ τα δράματα, ήταν μια τραγική, σκληρά όμορφη ιστορία που άγγιξε και συγκίνησε τόσους πολλούς αναγνώστες! Το σίγουρο πάντως είναι ότι έχει εμπνεύσει υπέροχες εικονογραφήσεις διαφόρων φράσεων από το κείμενο τις οποίες βρίσκω συχνά μπροστά μου και θέλησα να μοιραστώ μαζί σας 🙂

Και μια που τελευταία μιλάμε για τη μετάφραση, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο θέμα που έχει τεράστιο ενδιαφέρον: οι τίτλοι των βιβλίων.

Ο συγκεκριμένος τίτλος προήλθε από μια φράση του Κάσσιου, στο έργο του Σάιξπηρ, Ιούλιος Καίσαρ:

The fault, dear Brutus is not in our stars/ But in ourselves, that we are underlings

Τώρα σε παρόμοια περίπτωση, που ο τίτλος είναι από υπαρκτό κείμενο ή ποίημα είτε ψάχνουμε μια έγκριτη ελληνική μετάφραση του έργου και προσαρμόζουμε κάπως τον τίτλο ή τον αλλάζουμε ελαφρώς για να μεταφέρει το νόημα απλά και άμεσα στον Έλληνα αναγνώστη. Εδώ έγινε το δεύτερο, Το Λάθος Αστέρι. Πώς σας φαίνεται σαν απόδοση; Μπορεί να μην είναι ακριβής αλλά μεταδίδει την έννοια του ότι κάτι πήγε στραβά, κάτι έγινε λάθος, έτσι δεν είναι;

 

 

 

Πραγματικά μ’αρέσει που παρά το θέμα του έχει εμπνεύσει πολύ κόσμο να το «εικονογραφήσει». Α και ένα σημείωμα από το συγγραφέα του βιβλίου 😉

Για να σας αφήσω μεένα χαμόγελο, αφού το βιβλίο είχε και όμορφες, ρομαντικές και τρυφερές στιγμές και όχι μόνο δάκρυα!

υγ. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη.

Το βασανιστήριο του να μεταφράζεις επιδόρπια…

….λίγο πριν το καλοκαίρι είναι ΜΕΓΑΛΟ.

Λαχταριστά παγωτά, σως από εξωτικά φρούτα, αρώματα και γεύσεις που σε κάνουν να ονειρεύεσαι τεράστιες πιατέλες με μους, τούρτες, gaspazzo φρούτων του δάσους και καραμελωμένα μιλφέιγ.

Βέβαια η μετάφρασή τους όπως γενικά η μετάφραση Menu έχει ιδιαίτερες δυσκολίες. Πώς θα μεταφράσεις ας πούμε τα παραδοσιακά γλυκά όπως Μπακλαβάς, Κανταΐφι, Γαλακτομπούρεκο χωρίς να βάζεις συνεχώς παρενθέσεις και επεξηγήσεις;

Ή πώς θα δεχθεί ελληνικό εστιατόριο να βάλει στον κατάλογό του το Λουκούμι ως Turkish Delight παρόλο που έτσι είναι γνωστό στο εξωτερικό;

Τα παραδοσιακά μενού είναι δύσκολο να μεταφραστούν στις ξένες γλώσσες ενώ τα πιο gourmet είναι δύσκολο να αποδοθούν στα ελληνικά. 

Ο μεταφραστής πρέπει να υποθέσει πολλά για τις γνώσεις του κοινού του και για να το κάνει αυτό πρέπει να μελετήσει καλά το πελατολόγιο του εστιατορίου ή ξενοδοχείου που του έχει αναθέσει τη δουλειά. Ο μέσος τουρίστας σε ελληνικό εστιατόριο μπορεί να ξέρει το τζατζίκι, ξέρει όμως την κοπανιστή; Ξέρει τα κεφτεδάκια, αλλά τι γίνεται με τα (ροδίτικα) πιταρούδια; Και πόσοι άραγε ξέρουν με την πρώτη ματιά τι είναι το κουλί φράουλας στο παγωτό τους και θα το παραγγείλουν χωρίς να διστάσουν;

Παραδοσιακά μενού:

• Η πρώτη δυσκολία έγκειται στην απόδοση των παραδοσιακών πιάτων με έναν όρο όσο πιο περιεκτικό αλλά κατανοητό γίνεται χωρίς να πλατειάζει και χωρίς να χρησιμοποιεί συνεχώς παρενθέσεις και επεξηγήσεις.
• Δευτερον, πρέπει επίσης ο μεταφραστής να κρατήσει ένα τοπικό χρώμα στο μενού, να διατηρήσει τα παραδοσιακά πιάτα της περιοχής ή της χώρας, αυτά που της δίνουν το χαρακτήρα της και για τα οποία είναι (πολύ ή λίγο) γνωστή. Π.χ. Μαγειρίτσα, κακαβιά, λόπια (παραδοσιακά μαγειρεμένα φασόλια στο φούρνο), καπαμάς κ.ά.
• Τρίτον, κάποια συστατικά, από λαχανικά μέχρι μπαχαρικά και άλλα είδη δεν είναι τόσο γνωστά ή δεν υπάρχουν καν σε όλες τις γλώσσες. Π.χ. Σταμναγκάθι ή η τεράστια ποικιλία ψαριών της Μεσογείου που δεν υπάρχει σε σκανδιναβικές ας πούμε χώρες.
• Επίσης, σχετικό με το παραπάνω, τα είδη με ιδιαίτερο όνομα ή Ονομασίας Προέλευσης π.χ. τυρί Μαστέλο (χρειάζεται να εξηγήσουμε τι τυρί είναι σε κάποιον που δεν ξέρει; ή όχι;) ή Φυστίκι Αιγίνης, Τοματάκι Σαντορίνης, Γαριδάκι Συμιακό. Από τη μία τα ονόματα δεν προσθέτουν κάτι στην κατανόηση του πιάτου από τον ξένο επισκέπτη αλλά από την άλλη αποτελούν διαφορετικό είδος όπως λέμε π.χ Edam vs Gouda, Danish Pastry ή Scottish Shortbread…
• Τέλος: τα γλυκά! Το τσουρέκι δεν είναι ακριβώς μπριός όπως το κουλούρι Θεσσαλονίκης δεν είναι pretzel. Τα κουλουράκια, αχ, αυτά τα κουλουράκια πάντα δυσκολεύομαι να τα αποδώσω 🙂 (Να τα καταβροχθίσω δεν έχω καμία δυσκολία)

Δημιουργικά Menus Εστιατορίων/ξενοδοχείων

• Το πιο σημαντικό σε αυτή την κατηγορία είναι η έρευνα! Υπάρχουν πολλά ιδιαίτερα πιάτα και τεχνικές παρασκευής που δεν είναι ευρέως γνωστά και πρέπει ο μεταφραστής να κατανοήσει ακριβώς το πιάτο και να εντοπίσει αν υπάρχει αντίστοιχο στη γλώσσα του. Εφόσον ο σεφ επέλεξε να το βάλει στον κατάλογο, πρέπει και ο μεταφραστής να το διατηρήσει, όσο δύσκολο και αν είναι; π.χ. Sous-Vide – τεχνική μαγειρέματος σε κενό αέρος:
  

  
• Η λεπτομέρεια! Άλλο το Braise και άλλο το Deglazed! Η κανέλα μπορεί να είναι σκόνη, ξυλάκι ή essence! Και ειδικά στα πιο εξεζητημένα πιάτα κάνει μεγάλη διαφορά αν βάλει κανείς το ένα ή το άλλο.
• Τα διάφορα κοψίματα κρέατος…. Έχω μεταφράσει κάποτε κατάλογο κρεοπωλείου, εκεί να δείτε ταλαιπωρία! Αλλά και στα μενού, μπορεί να έχεις από τα πιο γνωστά όπως Sirloin, L’Entrecôte κλπ μέχρι πιο εξεζητημένα όπως Picanha (a cut of beef popular in Brazil)
• Γλυκά: από Scones και Angel Cakes αν μεταφράζεις από αγγλικά μέχρι Σοκολατένιες υφές με κενέλ από μούς τζιαντούγια αν το μενού πάει προς αγγλικά. Εξίσου δημιουργικά πρέπει να αποδώσεις και τα δύο!

Και Bonus σε όλα αυτά είναι όταν σου ζητάνε να μεταφράσεις τον κατάλογο σε 16 γλώσσες. Φανταστείτε πόσα e-mails πρέπει να ανταλλαχθούν για να γίνει αυτή η συνεννόηση! Α, υπάρχει και το κερασάκι: να κάνεις αυτή τη δουλειά κατά το μεσημέρι, την ώρα της μεγάλης πείνας! Όταν το πιο gourmet πράγμα που έχεις στο γραφείο είναι dried walnuts and traditional Greek dried grape «stafida» 😛

Kali orexi!

The soundtrack of translating

Τους τελευταίους μήνες μεταφράζω στα ελληνικά το 4ο βιβλίο της σειράς της Επιλογής, Η Διάδοχος, της Κίρα Κας.  Για όσους δεν ξέρουν αυτή τη σειρά, το βιβλίο διηγείται την ιστορία μιας πριγκίπισσας την οποία διεκδικούν 35 (!) υποψήφιοι για την καρδιά της και το θρόνο. Η ιστορία διαδραματίζεται κυρίως στο παλάτι όπου δίνονται διάφορα δείπνα προς τιμήν των υποψηφίων, πάρτι φυσικά αλλά και συμβαίνουν διάφορα απρόοπτα, με άξονα πάντα τη δυναμική Ήντλιν και την οικογένειά της. Η Αμέρικα που αγαπήσαμε στην Επιλογή, τις Επίλεκτες και την Εκλεκτή, στη Διάδοχο έχει γίνει μητέρα (surprise!) και πρωταγωνίστρια είναι η κόρη της, Ήντλιν.

Καθώς το σκηνικό είναι κυρίως εσωτερικό, έτσι και η μουσική που άκουγα κατά τη μετάφραση ήταν χαλαρή, slow και ατμοσφαιρική, για να δίνει το ρυθμό και στο κείμενο 🙂 Πολλές φορές μου αρέσει να συνδυάζω τη μουσική που ακούω με το ύφος του βιβλίου που μεταφράζω!

Έτσι στο soundtrack αυτής της μετάφρασης κυριάρχησαν μελαγχολικοί τόνοι που πήγαιναν με τη νεανική σύγχυση της πρωταγωνίστριας αλλά υπήρχαν και πολλά ξεσπάσματα όπως απαιτούσε ο χαρακτήρας της.

Έπρεπε να φανταστώ και την ατμόσφαιρα για αρκετά πάρτι και επίσημες εμφανίσεις οπότε λίγη παραπάνω σπιρτάδα ήταν απαραίτητη

Θα βρείτε και πολλά mixtapes αναγνωστών για το συγκεκριμένο βιβλίο όπως για παράδειγμα εδώ.

Αυτό το τραγούδι για παράδειγμα μου φάνηκε ότι θα ταίριαζε πολύ σε μια μεγάλη έκπληξη που γίνεται προς το τέλος του βιβλίου! Και υπάρχουν αρκετές θα έλεγα 🙂

Κι αυτό παρακάτω θα ταίριαζε πολύ όταν η Ήντλιν περιγράφει το πόσο θέλει να ευχαριστήσει τους γονείς της και να κάνει αυτό που της ζητάνε ή ακόμα και στη σκηνή που ορμάει στο υπνοδωμάτιο των γονιών της για να το βρει άδειο…

Όσο για τη σχέση Ήντλιν – Κάιλ, δεν μπορώ να πω τίποτα 😉

Is our secret safe tonight
And are we out of sight
Or will our world come tumbling down?
Will they find our hiding place
Is this our last embrace
Or will the walls start caving in?

(It could be wrong, could be wrong) But it should have been right
(It could be wrong, could be wrong) To let our hearts ignite
(It could be wrong, could be wrong) Are we digging a hole?
(It could be wrong, could be wrong) This is out of control

Στα ελληνικά η σειρά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

ENJOY!!!!

Έχετε ολοκληρώσει το μυθιστόρημά σας! Και τώρα;

Πώς φτάνει ένα χειρόγραφο από το ράφι με τα Προς ανάγνωση του εκδοτικού οίκου στο ράφι του βιβλιοπωλείου; Τι χρειάζεται για να πει το μεγάλο Ναι ένας εκδότης στο χειρόγραφό σας; Τι εναλλακτικές υπάρχουν; Και τι γίνεται από τη στιγμή που υπογράφετε το συμβόλαιο και έπειτα; Ελάτε να ψάξουμε απάντηση σε μερικά από αυτά τα ερωτήματα μέσα από έρευνα, συζήτηση με ειδικούς και προσεκτική μελέτη των εξελίξεων στο χώρο του βιβλίου. 

Όπως συμβαίνει με πολλούς χώρους, στην Ελλάδα της οικονομικής αστάθειας το εκδοτικό τοπίο αλλάζει σιγά σιγά καθώς προσπαθεί να ανταποκριθεί τόσο στις νέες οικονομικές συνθήκες όσο και στις τεχνολογικές εξελίξεις. Από τη μία η ύφεση είναι σχεδόν απτή αλλά από την άλλη, οι νέοι συγγραφείς έχουν πολλές περισσότερες διεξόδους και επιλογές για να ακουστούν και αυτό είναι σίγουρα πολύ ενθαρρυντικό!

Αν έχετε ολοκληρώσει λοιπόν ή απλώς γράφετε ένα βιβλίο και σας ενδιαφέρει η διαδικασία της έκδοσης, ίσως σας ενδιαφέρουν και τα εξής:

• Είναι απαραίτητος ο επιμελητής; Τι διαφορά έχει η επιμέλεια από τη διόρθωση;

Συνήθως ο εκδοτικός οίκος που θα αναλάβει την έκδοση του έργου σας θα αναλάβει και την επιμέλεια και τη διόρθωσή του, δηλαδή α) να κάνει κάποιες προτάσεις για τη δομή του έργου (π.χ. αλλαγή στη σειρά των κεφαλαίων) και β) την τυπογραφική διόρθωση.

Σε κάποιους εκδοτικούς το πρόσωπο είναι το ίδιο, σε κάποιους άλλους υπάρχει μόνο ο υπεύθυνος λογοτεχνίας (ή παιδικού ανάλογα με το είδος) και ο διορθωτής. Στο εξωτερικό ο ρόλος του επιμελητή είναι πολύ διαδεδομένος και ιδιαίτερα σημαντικός ενώ στην Ελλάδα πολλές φορές παραλείπεται και γίνεται μόνο τυπογραφική διόρθωση.

Δείτε εδώ περισσότερα για τους διάφορους ρόλους/θέσεις στον εκδοτικό χώρο. 

Σε περίπτωση που επιλέξετε να εκδώσετε μόνη/ος το βιβλίο σας, είναι σίγουρα απαραίτητο να βρείτε έναν καλό διορθωτή/τρια και αν έχετε τη δυνατότητα και επιμελητή/τρια εκτός αν είστε τυχεροί και βρείτε ένα άτομο που αναλαμβάνει και τα δύο.

• Είναι καλύτερα να εκδώσω το βιβλίο μου σε παραδοσιακό εκδότη ή να επιλέξω την αυτοέκδοση;

Τα πλεονεκτήματα της παραδοσιακής έκδοσης είναι γνωστά αλλά εκτός από την καταξίωση και την ευχαρίστηση που νιώθει κανείς με το να ενταχθεί σε έναν εκδοτικό οίκο ένα από τα πιο σημαντικά είναι το ότι θα έχει επαγγελματική αντιμετώπιση από μια ήδη επιτυχημένη εταιρεία και ευρεία διανομή του βιβλίου καθώς οι παραδοσιακοί εκδότες έχουν ήδη ένα εκτεταμένο δίκτυο συνεργατών σε όλη την Ελλάδα. Έτσι, το βιβλίο σας μπορεί να βρεθεί σε πάρα πολλά βιβλιοπωλεία από τη Ρόδο ως την Ήπειρο 🙂 Επίσης, το κόστος για το συγγραφέα είναι μηδενικό (αλλά και τα περιθώρια κέρδους μικρά όπως θα αναφέρω παρακάτω).

Τα αρνητικά; Ένας εκδότης έχει να προωθήσει δεκάδες βιβλία ταυτόχρονα και άρα μπορεί να αφιερώσει λιγότερο χρόνο και χρήματα στο κάθε ένα. Επίσης, τα δικαιώματα για το συγγραφέα κυμαίνονται σε πολύ μικρά ποσοστά, γύρω στα 10% επί των πωληθέντων αντιτύπων με συνέπεια το συνολικό κέρδος να είναι πολύ μικρό και να χρειάζεται να πουλήσει κανείς πολλές χιλιάδες αντίτυπα αν θέλει να ζήσει από τη συγγραφή. Η διαφήμιση είναι συχνά μικρής έκτασης και χρειάζεται οπωσδήποτε και τη βοήθεια του συγγραφέα (απο social media promotions μέχρι ταξίδια για παρουσιάσεις).

Τα πλεονεκτήματα της αυτόνομης έκδοσης: καθώς η έννοια της αυτοέκδοσης δεν αποτελεί πλέον ταμπού στα συγγραφικά λόμπι, όλο και περισσότεροι συγγραφείς στρέφονται προς τα εκεί. Το κέρδος για το συγγραφέα είναι πολύ μεγαλύτερο αλλά πρέπει να κοπιάσει πολύ περισσότερο για την πώληση των αντιτύπων του βιβλίου του. Υπάρχει μεγάλη κοινότητα συγγραφέων που έχουν εκδώσει έτσι το βιβλίο τους και υποστηρίζουν ο ένας τον άλλο. Υπάρχει επίσης μεγαλύτερη ευελιξία και ο συγγραφέας μπορεί να παρακολουθεί καλύτερα την πορεία του βιβλίου από τη δημιουργία ως την πώληση.

Τα αρνητικά είναι πρώτον και βασικότερο το κόστος και στη συνέχεια η αναζήτηση των κατάλληλων συνεργατών. Εδώ ο ρόλος του συγγραφέα είναι πολύ πιο έντονος καθώς πρέπει να αναζητήσει συνεργάτες για την έκδοση, και να αναλάβει ο ίδιος την προώθηση του έργου του. Πλέον υπάρχουν εταιρείες που αναλαμβάνουν την εκτύπωση του έργου σας, δημιουργία εξωφύλλου και τα λοιπά αλλά και την προώθησή του, με δελτία τύπου και διάφορες άλλες ενέργειες. Κάποιες διαθέτουν και ηλεκτρονικό κατάστημα που κατά τη γνώμη μου είναι το σημαντικότερο: ο συγγραφέας μπορεί να πει σε οποιονδήποτε γνωστό του ανά πάσα στιγμή ότι το βιβλίο του πωλείται εκεί και είναι κάτι άμεσο και εύκολο!

• Πιστεύετε ότι το βιβλίο σας θα εύρισκε περισσότερο κοινό στο εξωτερικό;

Αν ναι, ίσως θα έπρεπε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να το γράψετε κατευθείαν στα αγγλικά. Αν θεωρείτε ότι χρειάζεστε επαγγελματία μεταφραστή, πρέπει να σκεφτείτε το κόστος. Για ένα μεσαίου μεγέθους μυθιστόρημα η μετάφραση μπορεί να σας κοστίσει από 2000 έως 4000 ευρώ ανάλογα με την έκταση και τη δυσκολία του κειμένου. Προσεγγίστε κάποιον επαγγελματία και κάντε μια συζήτηση μαζί του. Αν το κόστος σας φανεί μεγάλο σημαίνει πιθανότατα ότι ο μεταφραστής έχει σκοπό να αφιερώσει το έργο το χρόνο και την προσοχή που του χρειάζεται και έτσι το κοστολογεί.

Θα σας συμβούλευα να μην αποπειραθείτε να το αναθέσετε σε κάποιον ερασιτέχνη όσο καλά αγγλικά και αν γνωρίζει. Η μετάφραση δεν είναι μόνο γνώση της γλώσσας και ειδικά η λογοτεχνική μετάφραση θέλει απίστευτο χρόνο, φαντασία, δημιουργικότητα και διάθεση! Φανταστείτε να διαβάζατε στα ελληνικά ένα βιβλίο που έχει μεταφραστεί από κάποιον που δεν ήταν και πολύ σίγουρος για τη γλώσσα και δεν ήταν καν επαγγελματίας του χώρου…

Στα μείον ο μεγαλύτερος ανταγωνισμός που υπάρχει στην αγγλική γλώσσα ενώ στα συν το μεγαλύτερο κοινό – λίγο δίκοπο λεπίδι εδώ. Επίσης, για να βγείτε στο εξωτερικό σε εκδοτικό οίκο χρειάζεστε ατζέντη, οι περισσότεροι εκδότες δε δέχονται χειρόγραφα από συγγραφείς. Ηλεκτρονικά είναι πολύ πιο εύκολο καθώς υπάρχουν πλέον πολλές πλατφόρμες όπως η Kindle, Lulu κ.λπ.

Έχω αναφέρει πολλά πράγματα επιγραμματικά αλλά πείτε μου αν θέλετε στα σχόλια τι σας ενδιαφέρει περισσότερο για να το αναλύσουμε πιο διεξοδικά σε επόμενο άρθρο! Εγώ σκεφτόμουν να μιλήσουμε για την ηλεκτρονική έκδοση έναντι της παραδοσιακής, να σας δώσω ένα checklist με τι πρέπει να προσέχετε πριν στείλετε το χειρόγραφό σας για αξιολόγηση και μερικές συμβουλές για την επιμέλεια του χειρογράφου σας από μια επαγγελματία επιμελήτρια! Τι λέτε; Διαβάστε επίσης εδώ μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα για τις εκδόσεις που έκανα με τη Μαριάννα από το blog Ιστορίες Συγγραφικής Τρέλας  ή μάθετε λίγα για την Υπεύθυνη Παιδικού Βιβλίου στις εκδόσεις Ψυχογιός στο Cappuccino Books με τη Δομινίκη Σάνδη. Πολλά φιλιά και καλό γράψιμο!!!