Εδώ και αρκετό καιρό με απασχολεί το πρόβλημα της επιμόρφωσης στη μετάφραση, γνωστό και ως CPD in Translation – Continuing Professional Development. Θα συμφωνήσετε φαντάζομαι ότι η συνεχιζόμενη εκπαίδευση ή επιμόρφωση είναι απαραίτητη σε κάθε είδους δουλειά. Tο ίδιο ισχύει φυσικά και με τη μετάφραση, ιδίως καθώς η γλώσσα είναι κάτι πολύ ρευστό που εξελίσσεται μέρα με την ημέρα.
Το πρόβλημα είναι ότι παρόλο που οι μεταφραστικές σπουδές στην Ελλάδα έχουν πολύ υψηλό επίπεδο σε προπτυχιακό (Ιόνιο Πανεπιστήμιο) ή μεταπτυχιακό επίπεδο (δείτε π.χ. το άρθρο μας για το Μεταπτυχιακό Διατμηματικό Μετάφραση και Μεταφρασεολογία με τη Σοφία Πολυκρέτη), δεν υπάρχει κάτι από όσο γνωρίζω που να αφορά έναν έμπειρο επαγγελματία μεταφραστή που θέλει να εξελιχθεί.
Η εξέλιξη αυτή μπορεί να είναι προς δύο κατευθύνσεις: η μία είναι στο αντικείμενο αυτό καθαυτό, τη μετάφραση, και η δεύτερη είναι στις πρακτικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για έναν ελεύθερο επαγγελματία, όπως η διαχείριση έργου, το μάρκετινγκ κ.ά.
Μια λύση για κάποιον που έχει ήδη μεταπτυχιακό είναι το διδακτορικό – το οποίο βέβαια δεν είναι επιμόρφωση αλλά έρευνα και απαιτεί πολύ χρόνο, τον οποίο κάποιος που εργάζεται παράλληλα ως μεταφραστής ίσως να μη διαθέτει. Επίσης, ένα διδακτορικό ίσως να βοηθήσει το μεταφραστή να εμβαθύνει τις γνώσεις του σε κάποιο πεδίο, δύσκολα θα προσθέσει κάτι σε επαγγελματικό επίπεδο.
Υπάρχουν βέβαια στην Ελλάδα πολλές ιδιωτικές σχολές, και μάλιστα κάποιες από αυτές είναι πολύ καλές, που προσφέρουν σεμινάρια, τα οποία όμως α) είναι κυρίως σεμινάρια εξειδίκευσης (π.χ. Trados, υποτιτλισμός, παιδική λογοτεχνία, επιμέλεια κειμένων) ή β) απευθύνονται σε άτομα που ξεκινάνε την πορεία τους στο χώρο της μετάφρασης.
Όσον αφορά τις επαγγελματικές ενώσεις, η ΠΕΕΜΠΙΠ αν και αρκετά δραστήρια δυστυχώς αποκλείει όσους δεν είναι απόφοιτοι του Ιονίου, η ΠΕΜ είναι επιεικώς αδρανής ενώ ο ΣΜΕΔ οργανώνει κατά καιρούς πολύ ενδιαφέροντα σεμινάρια αυτομόρφωσης όπως τα ονομάζει με εξειδικευμένα θέματα μεν, μεγάλη ποικιλία όμως τα οποία μάλιστα είναι ηχογραφημένα και μπορεί να τα ακούσει οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται! Δεν υπάρχει δυστυχώς ένας ενιαίος φορέας που θα είχε και μεγαλύτερη δυναμική (βλ. την πρόσφατη συζήτηση για τις ασφ. και άλλες εισφορές) αλλά και συμμετοχή στις δραστηριότητές του.
Μια λύση είναι τα διάφορα σεμινάρια που οργανώνονται κατά καιρούς και συνήθως αφορούν κάποιο συγκεκριμένο θέμα όπως π.χ. το έργο ενός συγγραφέα ή ένα συγκεκριμένο συνδυασμό γλωσσών. Αν ταιριάζουν στα αντικείμενά σου, είσαι πολύ τυχερός/η 🙂
Τέλος, η συμμετοχή σε συνέδρια, summer schools και εργαστήρια είναι σίγουρα ένας τρόπος ενημέρωσης για τις εξελίξεις, συζήτησης με τους ομοτέχνους και διαλόγου.
Όσον αφορά το πρακτικό μέρος του μεταφραστικού γραφείου, στο εξωτερικό υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι μεταφραστές που ασχολούνται και με το επαγγελματικό κομμάτι της δουλειάς μας όπως η Marta Stelmaszak και η Tess Whitty με courses, podcasts και άλλα, τα οποία εστιάζουν κυρίως στο μάρκετινγκ, τη διαφήμιση και τη διαχείριση πελατών και του μεταφραστικού γραφείου, πρακτικά πράγματα δηλαδή στα οποία πολλοί από εμάς τους «θεωρητικούς» υστερούμε :). Μπορείτε επίσης να ακολουθήσετε την twitter guru Lingua Greca για πολλούς συνδέσμους και ενημέρωση σχετικά με τη μετάφραση.
Ελπίζω πως στο μέλλον θα υπάρξουν περισσότερες ευκαιρίες επιμόρφωσης και εξέλιξης και πως η μετάφραση σιγά σιγά θα γίνει ένας αξιόλογος επαγγελματικός χώρος με τις ενώσεις, τις διοργανώσεις και τις ευκαιρίες που χρειάζονται για να μπορούμε να διεκδικούμε τα δικαιώματά μας ως κλάδος αλλά και να εξελισσόμαστε ως επαγγελματίες. Νομίζω ότι είναι επιθυμητό για όλους και με κοινή προσπάθεια μπορεί σίγουρα να γίνει εφικτό.
Metaphrasi 