Τι θα πει «βιβλία για το καλοκαίρι»;

Όλοι έχουμε ακούσει, διαβάσει ή γράψει άρθρα με θέμα τα βιβλία για το καλοκαίρι – τι σημαίνει όμως αυτό και γιατί νιώθουμε την ανάγκη να χαρακτηρίσουμε κάποια βιβλία έτσι; Υπάρχουν πολλές
απόψεις επί του θέματος, κάποιοι σιχαίνονται αυτή την έννοια και κάποιοι άλλοι την απολαμβάνουν. Είναι τα «βιβλία για το καλοκαίρι» ένας τρόπος να νομιμοποιήσουμε την ανάγκη μας για αναγνώσματα που αλλιώς δε θα παραδεχόμασταν ότι διαβάζουμε; Ή μήπως είναι ένας απλός χρονικός προσδιορισμός και υπάρχουν κάποιοι που διαβάζουν το καλοκαίρι το ίδιο στυλ βιβλίων που διαβάζουν και το χειμώνα;

Για μένα το καλοκαίρι ζητάει ανάλαφρα βιβλία. Όχι απαραίτητα λιγότερο ποιοτικά. Συνήθως δουλεύω και το καλοκαίρι, οπότε μου αρέσει να ξέρω πως όταν γυρίσω από το γραφείο θα με περιμένει ένα βιβλίο που θα με ταξιδέψει χωρίς να με κουράσει μέχρι να έρθει ο καιρός να πάω διακοπές.

Επίσης, τι πιο δροσιστικό από το να διαβάζεις για χιόνια και παγετώνες στα σκανδιναβικά νουάρ ενώ έξω έχει καύσωνα; Δροσίζεσαι κι εσύ μαζί  με τους ήρωες όταν απολαμβάνουν ένα παγωμένο ποτήρι κρασί ή βουτάνε στις πισίνες σε κάποιο νεανικό ΥΑ μυθιστόρημα 🙂

 

Τώρα, όταν πηγαίνω διακοπές, είτε σε παραλία είτε σε πόλη, δεν θέλω να διαβάζω βαριά φιλοσοφικά ή υπαρξιακά βιβλία. Αν ήταν να κουβαλάμε τους προβληματισμούς μας όπου πάμε καθόμασταν και σπίτι μας (Η πόλις θα σε ακολουθεί θα πει σίγουρα κάποιος σ’ αυτό το σημείο και ναι, σίγουρα ακολουθεί, δεν είναι ανάγκη να τη βάλουμε και στη βαλίτσα μας). Ούτε πρόκειται να τελειώσω τη Ναυτία του Σαρτρ που δεν κατάφερα να την τελειώσω ούτε την 3η φορά που την ξεκίνησα. Μου αρέσουν τα βιβλία που σε βάζουν σε σκέψη, που σε φέρνουν κοντά στον εαυτό σου και σου θέτουν προβληματισμούς αλλά στις διακοπές προτιμώ ό,τι πιο ανώδυνο, για να αδειάσει το κεφάλι μου από άγχη και να μπορέσω να επιστρέψω ανανεωμένη με καθαρό μυαλό και νέες ιδέες. Σκεφτείτε τις διακοπές του καλοκαιριού σαν ένα spa – πάμε για να καθαρίσουμε το σώμα μας, να το περιποιηθούμε και να το ξεκουράσουμε – όταν ο υπόλοιπος καιρός είναι ένα γυμναστήριο – ασκούμαστε, δοκιμάζουμε τις αντοχές και φτάνουμε τα όριά μας.

Σκέφτομαι όμως ότι υπάρχει και η άλλη πλευρά και ρώτησα το φίλο μου τον Κωνσταντίνο, με τον οποίο έχουμε φτιάξει το Spectat, μια καινούρια υπηρεσία επιμέλειας, έκδοσης και προώθησης βιβλίων, που έχει τελείως αντίθετη άποψη: 

Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί στις διακοπές πρέπει να διαβάζω κάτι ανάλαφρο. Η λέξη “πρέπει” δεν είναι τυχαία, αφού η επιλογή βιβλίου το καλοκαίρι γίνεται για πολλούς με σχεδόν ψυχαναγκαστικό τρόπο. Θυμάμαι τον εαυτό μου σε μικρή ηλικία, Ιούνιο μήνα, σε κεντρικό βιβλιοπωλείο που ασφυκτιούσε από κόσμο (που πια τέτοιες εποχές!). Συγκεκριμένα ήταν το τμήμα με τα ευπώλητα και τις νέες κυκλοφορίες όπου βρίσκονταν όλοι συγκεντρωμένοι, ενώ εγώ σε μία άλλη άκρη, στο τμήμα κλασικής λογοτεχνίας προσπαθούσα να αποφασίσω ανάμεσα στο  Μαγικό Βουνό και τον Ζοφερό Οίκο. Και ακούγοντας τους βιαστικούς πελάτες να ζητάνε “κάτι εύκολο για την παραλία και ελαφρύ για το ταξίδι” και βλέποντας ταυτόχρονα τους υπαλλήλους να τρέχουν για να τους εξυπηρετήσουν, περίμενα υπομονετικά τη σειρά μου ώστε να ρωτήσω σχετικά με τις μεταφράσεις και τις εναλλακτικές εκδόσεις. Το σπασικλάκι του βιβλιοπωλείου; Όχι, απλώς ποτέ δεν διαχώριζα τις αναγνωστικές προτιμήσεις μου ανάλογα με την εποχή. Ή μάλλον το έκανα, με τον αντίστροφο όμως τρόπο απ’ ότι οι υπόλοιποι.

Ας το σκεφτούμε λογικά: Το καλοκαίρι δεν είχα σχολείο. Ως ενήλικας πλέον, το καλοκαίρι φροντίζω να παίρνω την πιο μεγάλη άδεια. Είναι η μόνη περίοδος που έχω το χρόνο να διαβάσω κάτι ογκώδες χωρίς περισπασμούς. Επίσης, είναι η περίοδος που μπορώ να στραφώ στη πιο “σοβαρή” και απαιτητική λογοτεχνία. Ο λόγος απλός: το μυαλό μου είναι πιο ξεκούραστο, οι σκοτούρες σχεδόν ανύπαρκτες, ο χρόνος απλώνεται μπροστά.

Θυμάμαι, μου είχε πάρει μήνες, έναν χειμώνα ολόκληρο για την ακρίβεια, να τελειώσω τους Αδερφούς Καραμαζόφ παλιότερα. Τώρα, σε περίοδο καλοκαιρινών διακοπών σε νέα μετάφραση και έκδοση ενός τόμου κατάφερα και τελείωσα το μυθιστόρημα σε λιγότερο από μήνα. Θα μπορούσα να είχα διαβάσει 5-6 διαφορετικά best sellers. Αυτό όμως που αποκόμισα διαβάζοντας το αριστούργημα του Ντοστογιέφσκι, τόσο συγκεντρωμένα, έχοντας τη δυνατότητα να αφομοιώσω τα γραφόμενα σε ένα διαφορετικό χωροχρόνο, μακριά από τη μονότονη ρουτίνα της δουλειάς-σπιτιού-δουλειάς-σπιτιού, μου έδωσε τη δυνατότητα να δω το έργο από διαφορετική οπτική γωνία. Κατά κάποιον τρόπο φίλτραρα τη φιλοσοφία του Ντοστογιέφσκι ως εξωτερικός παρατηρητής, αντί να την αφήνω να χαθεί στην ανιαρή καθημερινότητά μου.

Δεν λέω ότι ο καθένας πρέπει να στραφεί στα σημαντικότερα έργα στην περίοδο των διακοπών. Αν κάποιος το κάνει ψυχαναγκαστικά τότε δεν υπάρχει λόγος – θα παρατήσει το βιβλίο σε μία μέρα. Αυτό που λέω όμως είναι ότι ίσως είναι καιρός να αναθεωρήσουμε τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουμε τα θερινά μας αναγνώσματα. Δεν ξέρω για εσάς, αλλά για μένα ο συνδυασμός του ελεύθερου χρόνου και η έλλειψη περισπασμών είναι επαρκείς λόγοι για να με ωθήσουν στην πιο απαιτητική λογοτεχνία την καλοκαιρινή περίοδο.

Πάντως διαβάζοντας και τις δύο απόψεις (και παραλίγο να πειστώ με την παρουσίαση του Κωνσταντίνου) καταλήγω στο ότι πρέπει να σταματήσουμε να έχουμε ενοχές για το κάθε τι και να διαβάζουμε αυτό που μας αρέσει την εποχή που μας αρέσει. Ας μη γίνει και το διάβασμα καταναγκασμός – αρκετούς μας έχει φορτώσει η εποχή μας.

Εσείς με ποιον συμφωνείτε; Ή έχετε τελείως άλλη άποψη;